Det internasjonale fonetiske alfabetet Innhaldsliste Pulmoniske konsonantar | Ikkje-pulmoniske konsonantar...


LingvistikkAlfabet


fonetiskfonarfonemtaleorganamennesketdet latinske alfabetetgresktonelag




For staving av ord ved radiokommunikasjon, sjå bokstaveringsalfabet.

Det internasjonale fonetiske alfabetet (i daglegtale IPA-lydskrifta, frå det engelske namnet International Phonetic Alphabet) er eit fonetisk alfabet som lingvistar brukar til å representera dei språklydane (fonar eller fonem) som taleorgana til mennesket kan produsera. IPA er meint å vera ein standard for lydskrift i alle språk. Dei fleste teikna kjem frå det latinske alfabetet, medan andre er tekne frå gresk og nokre få teikn som ikkje finst i noko skriftspråk.




Innhaldsliste






  • 1 Pulmoniske konsonantar


  • 2 Ikkje-pulmoniske konsonantar


  • 3 Vokalar


  • 4 Diakritiske teikn


  • 5 Suprasegmentale diakritikon


  • 6 Sjå òg


  • 7 Bakgrunnsstoff





Pulmoniske konsonantar |










































































































































Artikulasjonsstad →

Labial

Koronal

Dorsal

Radikal

(ingen)

Artikulasjonsmåte ↓

Bi­la­bial

La­bio–‐
den­tal

Den­tal

Al­veo­lar

Post-‐
al­veo­lar

Re­tro–‐
fleks

Pa­la­tal

Ve­lar

Uvu­lar

Fa­ryn–‐
gal

Epi–‐
glot­tal

Glot­tal

Nasal
   m
   ɱ
   n
   ɳ
   ɲ
   ŋ
   ɴ
 

Plosiv

p b

* *

t d

ʈ ɖ

c ɟ

k ɡ

q ɢ
 

ʡ

ʔ
 

Frikativ

ɸ β

f v

θ ð

s z

ʃ ʒ

ʂ ʐ

ç ʝ

x ɣ

χ

ʁ

ħ

ʕ

ʜ

ʢ

h ɦ

Approks­imant
   β̞
   ʋ
   ɹ
   ɻ
   j
   ɰ
 
 
 

Vibrant
   ʙ

   r
   *


   ʀ

   *
 

Flikk eller flapp
   *
   Labiodental flapp
   ɾ
   ɽ
 

 
 
   *
 

Lateral Frikativ


ɬ ɮ

*   

*   

*   
 
 

Lateral Approks­imant

   l
   ɭ
   ʎ
   ʟ
 


Lateral flapp
 
   ɺ
   *
 
   *
 
 


  • Stjerner (*) markerer lydar som ikkje har offisielle IPA-symbol. Sjå artiklane om lydane for ad hoc-symbol brukt i litteraturen.

  • Kross (†) markerer symbol som ikkje har offisiell Unicode-støtte. Frå mai 2005 gjeld dette labiodental flapp, som blir symbolisert ved v med ein krok på høgre side: Labiodental flapp

  • I rader der symbola står i par (obstruentar), er symbolet til høgre ein stemt konsonant (bortsett frå [ɦ]). I dei andre radene står det enkle symbolet for ein stemt konsonant.

  • Sjølv om det er eit felles symbol for dei koronale artikulasjonsstadene for alle konsonantar bortsett frå frikativar, blir symbola sett på som spesifikt alveolare, post-alveolare, osb., når ein tek for seg eitt enkelt språk, avhengig av korleis ein uttalar lyden på dette språket.

  • Mørke område viser til artikulasjonar som ein reknar som umoglege.

  • Symbola [ʁ, ʕ, ʢ] representerer anten stemte frikativar eller approksimantar.

  • Det er meir forma på tunga enn stillinga hennar som skill frikativane [ʃ ʒ], [ɕ ʑ] og [ʂ ʐ].

  • Den labiodentale nasalen [ɱ] er ikkje kjend som fonem i noko språk.



Ikkje-pulmoniske konsonantar |



Vokalar |























Endre

Fremre

Nesten-
fremre


Midtre

Nesten-
bakre


Bakre

Trong


Blank vowel trapezoid.svg



i • y


ɨ • ʉ


ɯ • u


ɪ • ʏ

• ʊ


e • ø


ɘ • ɵ


ɤ • o


ə


ɛ • œ


ɜ • ɞ


ʌ • ɔ


æ


ɐ


a • ɶ


ɑ • ɒ





Nesten-trong

Halvtrong

Sentral

Halvopen

Nesten-open

Open


  • Der symbola opptrer i par, er det til høgre ein runda vokal. Alle andre er urunda.


Diakritiske teikn |


































































ɹ̩ n̩

Syllabisk

e̯ ʊ̯

Ikkje-syllabisk

tʰ dʰ

Aspirert

n̥ d̥

Ustemt

s̬ t̬

Stemt

b̤ a̤

Luftfylt stemme

b̰ a̰

Knirkerøyst

t̪ d̪

Dental

t̼ d̼

Lingval-labial

t̺ d̺

Apikal

t̻ d̻

Laminal

u̟ t̟

Meir fremre

i̠ t̠

Meir bakre

ɔ̹ x̹
Mer rundet

ɔ̜ x̜ʷ
Mindre runda

tʷ dʷ

Labialisert

tʲ dʲ

Palatalisert

tˠ dˠ

Velarisert

tˁ dˁ

Faryngalisert

ɫ
Velarisert eller faryngalisert


Suprasegmentale diakritikon |


Suprasegmentale diakritika er teikn som blir nytta for å gje trykk, tonelag og lengde på vokalar og konsonantar.






































Teikn Tyding og bruk Eksempel
ˈ Viser staving som har hovudtrykk, og at tonelag 1 skal brukast. Skal plasserast til venstre for den aktuelle stavinga.
[ˈlʷoːʋən] - loven
² Viser staving som har hovudtrykk, og at tonelag 2 skal brukast. Skal plasserast til venstre for den aktuelle stavinga.
[²lʷoːʋən] - låven
˜ Viser cirkumfleks tonelag i einstavingsord.
[˜lʷɔːn] - trøndersk låne med apokope
ˌ Viser staving som har bitrykk. Påverkar ikkje tonelag.
ː Viser lang vokal eller konsonant i hovudtrykkstaving. Blir plassert etter den aktuelle lyden.
[²leːtə] - lete
ˑ Viser halvlang vokal eller konsonant i bitrykkstaving. Blir plassert etter den aktuelle lyden.


Sjå òg |



  • Fonemisk transkripsjon

  • Fonetisk transkripsjon

  • NATOs fonetiske alfabet



Bakgrunnsstoff |



  • Offisiell nettstad for IPA


  • Norske språklydar. Interaktivt IPA-kart.


  • Bra flash-basert høyrehjelpemiddel

    Spire Denne språkartikkelen er ei spire. Du kan hjelpe Nynorsk Wikipedia gjennom å utvide han.






Popular posts from this blog

Gersau Kjelder | Navigasjonsmeny46°59′0″N 8°31′0″E46°59′0″N...

Hestehale Innhaldsliste Hestehale på kvinner | Hestehale på menn | Galleri | Sjå òg |...

What is the “three and three hundred thousand syndrome”?Who wrote the book Arena?What five creatures were...